Theo Đất Việt :Xây thủy điện Mekong: Lào có thể dùng công nghệ Trung Quốc

Dự án đập thủy điện Pak Beng sử dụng công nghệ của Trung Quốc, còn dự án Don Sahong thì chưa chắc chắn. Đó là những thông tin quan trọng được Giáo sư Chung Hoàng Chương - nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS), trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TPHCM tiết lộ, khi nói về việc xây dựng các đập thủy điện trên dòng sông Mêkông của Lào. "Công nghệ thủy điện của Trung Quốc có tuổi đời rất lâu rồi" Trước việc Lào vẫn tiến hành xây dựng đập thủy điện bất chấp phản đối từ các quốc gia ASEAN, GS Chương chỉ rõ: "Tôi nghĩ hành động này có ảnh hưởng tiêu cực tới quan hệ ngoại giao khu vực. Chẳng hạn, từ trước tới nay, trong ASEAN có một điều khoản về việc giữ được một môi trường bền vững, nhưng những năm gần đây, các nước thành viên lại thay đổi thái độ. Các điều khoản đã được thỏa thuận trước bị các thành viên này thay đổi rất nhiều. Nếu như bây giờ không có một sự đồng thuận, một thỏa ước đặt trên một bộ nguyên tắc ứng xử chung của toàn khối với các công cụ pháp lý mang tính ràng buộc hơn, thì tôi nghĩ là các quốc gia sẽ tùy tiện tranh giành đất đai, nguồn nước". Một vấn đề khác được vị chuyên gia chỉ ra là các dự án của Lào có sử dụng công nghệ của Trung Quốc. Theo ông, dự án Pak Beng là chắc chắn sử dụng công nghệ của Trung Quốc, còn Don Sahong thì chưa chắc chắn. Tuy nhiên, Mega First, công ty tài trợ dự án này, mặc dù có trụ sở ở Malaysia nhưng có nhiều liên hệ về kỹ thuật với các đối tác Trung Quốc. Công nghệ thủy điện của Trung Quốc có tuổi đời rất lâu rồi. Các công nghệ này cũng thâm dụng rất nhiều công nhân. Giai đoạn nắm quyền Thủ tướng Trung Quốc, ông Ôn Gia Bảo, vốn là một kỹ sư địa chất, lo ngại về tác động của việc xây dựng các đập nước, nên các tập đoàn lớn chuyên xây dựng các dự án thủy điện bị ngưng hoạt động. Đến thời Chủ tịch Trung Quốc là Tập Cận Bình, khi được hoạt động trở lại, các tập đoàn này cần rất nhiều tài chính để nuôi dưỡng một khối lượng công nhân và kỹ sư, chuyên gia khổng lồ. Đặc biệt là sau khi giới hạn về khoản tăng khí nhà kính được tăng thêm 2 độ, Trung Quốc đã lợi dụng kẽ hở này để tăng cường triển khai các dự án thủy điện. Việt Nam phải “đánh động” tất cả các nước ASEAN Trước việc cả Lào, Thái Lan tăng tốc xây dựng các dự án đập thủy điện thượng nguồn sông Mêkông, ông Chương cảnh báo hệ quả: "Các dự án này sẽ chặn nguồn nước, nguồn phù sa và sinh kế của hàng triệu người chẳng những ở lưu vực sông Mêkông bên phía Lào mà cả Campuchia và Việt Nam. Dù Don Sahong của Lào chỉ có công suất 260 MW, nhưng nó sẽ chặn rất nhiều nguồn cá và các nhánh sông. Hiện tại, Chính phủ Lào nói là sẽ làm những bậc thang cho cá đi ngược trở lên, tương tự như mô hình châu Âu. Song vấn đề là loài cá ở đây khác với loài cá ở châu Âu. Theo nguyên tắc, khi diễn ra các cuộc gặp gỡ giữa các nước trong tiểu vùng, Lào phải thông báo họ sẽ làm như thế nào, cũng như cung cấp những nghiên cứu về tác động môi trường, văn hóa, xã hội ra sao. Tuy nhiên những điều khoản đã được đồng thuận này thường không được thực thi một cách nghiêm túc".

Người dân lào tập thể dục dọc công viên sông MeKong

Riêng về ĐBSCL, ông Chương rất lo ngại trước tình trạng ngập mặn. Hiện tại, ngập mặn đã rất nghiêm trọng. Tại Bến Tre, Sóc Trăng, diện tích ngập mặn đã lên tới 30-50 ki lô mét. Vì vậy, chúng ta cần lũ để chống mặn. Vì thế, ông Chương chỉ rõ việc VN cần làm ngay: "Thứ nhất, ta phải có một chiến lược ngoại giao để “đánh động” tất cả các nước ASEAN. Chẳng hạn, chúng ta có thể làm việc với Campuchia, bởi nước này chịu ảnh hưởng rất nhiều từ Don Sahong. Cùng lúc đó mình cần những nước ủng hộ, như Myanmar, vì hiện Trung Quốc cũng muốn đổi dòng một con sông khác gần nước này thành “cục pin”. Chuyên gia hai nước Việt Nam và Lào phải ngồi lại xem xét ảnh hưởng của đập thủy điện này tới an ninh sinh kế, an ninh lương thực của Việt Nam. Thứ hai, tôi thấy ASEAN đang phải đương đầu với những thách thức mới và cần những chuyển hướng mới". Trước đó, năm 2011, Chính phủ Lào đã cho xây dựng đập Xayaburi – con đập đầu tiên được xây dựng trên dòng chính sông Mekong, với trị giá 3,5 tỉ USD. Năm 2015, Lào cũng chính thức xây dựng dự án đập thủy điện Don Sahong, được coi là “tử huyệt” của cả hệ sinh thái lưu vực sông Mekong. Mới đây nhất, Lào thông báo chính thức, chuẩn bị khởi công xây dựng đập dâng Pak Beng với tổng công suất 912 MW và sản lượng điện hàng năm 4.775 GWh vào đầu năm 2017. Sơn Ca (Lược theo The Saigontimes)